Ku pamięci

przez | 21 kwietnia, 2020

Wiosną 1940 roku NKWD rozstrzelało prawie 22 tysiące Polaków. Swoje życie za Polskę oddało 263 ludzi związanych ze sportem, zginęli trenerzy, lekarze, wykładowcy, nauczyciele wychowania fizycznego, dziennikarze oraz działacze sportowi. Byli oni jeńcami wojennymi w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Bestialsko pozbawiono życia 150 sportowców, w tym dziewięciu olimpijczyków. Byli to:
Ppor. Stanisław Urban – brązowy medalista z Los Angeles (1932 r.) we wioślarstwie w czwórce ze sternikiem (z Jerzym Braunem, Edwardem Kobylińskim, Jerzym Skolimowskim i Januszem Ślązakiem. Debiutował na igrzyskach w Amsterdamie w 1928 roku, w ósemkach, gdzie dotarł do do ćwierćfinału. We wrześniu 1939 roku stanął do walki w obronie kraju. Trafił do sowieckiej niewoli w obozie jenieckim w Kozielsku. Zginął w Katyniu.
Zdzisław Szczęsny Kawecki herbu Gozdawa – rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, srebrny medalista olimpijski w jeździectwie. Wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie 1936 we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego, gdzie indywidualnie zajął 18 miejsce,a w drużynie zdobył srebrny medal (wraz z Sewerynem Kuleszą i Henrykiem Leliwą -Roycewiczem). Ukończył WKKW pomimo złamania dwóch żeber podczas krosu. W kampanii wrześniowej walczył w składzie Wielkopolskiej Brygady Kawalerii w stopniu rotmistrza. Wzięty do niewoli radzieckiej został zamordowany w Katyniu.
Płk Zdzisław Dziadulski – żołnierz, jeździec, olimpijczyk z Paryża 1924. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Służył w 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. Na igrzyskach olimpijskich w 1924 roku startował w konkursach skoków przez przeszkody zarówno indywidualnie, gdzie zajął 28 miejsce, jak i w drużynie zajmując wraz z kolegami 6 miejsce. Na igrzyskach olimpijskich w 1928 roku był rezerwowym zawodnikiem w konkursie drużynowym. Został zamordowany w 1940 r. w gmachu NKWD w Charkowie. Jego nazwisko figuruje na liście jeńców obozu w Starobielsku.
Ppłk Franciszek Brożek – służył w Wojsku Polskim. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej, a następnie polsko-bolszewickiej. Reprezentant Polski w Igrzyskach Olimpijskich w 1924 (Paryż) w strzelectwie sportowym. Brał udział w kampanii wrześniowej w oddziale KOP. Był potem więźniem Starobielska, zamordowany przez NKWD na wiosnę 1940 roku w Charkowie. Minister Obrony Narodowej decyzją Nr 439/MON z dnia 5 października 2007 mianował go pośmiertnie do stopnia pułkownika. Awans został ogłoszony w dniu 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Kpt. Wojciech Bursa – reprezentował Polskę na igrzyskach w strzelectwie, w konkurencji pistoletu szybkostrzelnego, gdzie zajął 25. miejsce na igrzyskach w Berlinie. We wrześniu 1939 roku walczył w wojskach Korpusu Ochrony Pogranicza. Został aresztowany przez Sowietów we Włodzimierzu Wołyńskim i był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Na wiosnę 1940 został wywieziony do Katynia i rozstrzelany. Jego ciał spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.
Ppor. Marian Spoida – piłkarz, pomocnik i trener piłkarski. Długoletni zawodnik poznańskiej Warty. W reprezentacji debiutował w 3 września 1922 w meczu z Rumunią, ostatni raz zagrał w 1928. Brał udział w igrzyskach olimpijskich w Paryżu. Łącznie w biało-czerwonych barwach rozegrał 14 oficjalnych spotkań. Po zakończeniu kariery piłkarskiej został trenerem. Krótko prowadził kluby w rodzinnym mieście (w tym Wartę). Od 1931 był zatrudniony w PZPN. Brał udział w kampanii wrześniowej i dostał się do radzieckiej niewoli. Został rozstrzelany w Lesie Katyńskim.
Kpt. Józef Baran-Bilewski – lekkoatleta, mistrz Polski w rzucie dyskiem i pchnięciu kulą, oraz szesnastokrotny rekordzista Polski w obu dyscyplinach. W 1928 uczestniczył w Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie. Zajął 18 miejsce (41.77 m) w rzucie dyskiem. Cztery lata później był kierownikiem polskiej grupy lekkoatletycznej na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles. W kierowanej przez niego grupie znalazło się dwoje mistrzów olimpijskich: Stanisława Walasiewicz i Janusz Kusociński. Był działaczem Polskiego Związku Lekkiej Atletyki i Polskiego Związku Olimpijskiego. 24 sierpnia 1939 zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym udał się do Włodzimierza Wołyńskiego. 20 września po agresji ZSRR, w nieznanych okolicznościach dostał się do sowieckiej niewoli. Trafił do obozu przejściowego w Szepietówce, a stamtąd do obozu w Kozielsku. Zamordowany w lesie katyńskim.
Aleksander Marek Kowalski – hokeista. Dwukrotnie wystąpił na Igrzyskach Olimpijskich w St. Moritz (1928) i Lake Placid (1932). Reprezentant Polski w czterech turniejach o mistrzostwo Europy (w 1928 drugie miejsce) oraz dwóch o mistrzostwo świata. Zdobywca tytułu akademickiego mistrza świata w 1928. W 1930 wraz z Józefem Stogowskim i Tadeuszem Adamowskim zagrał w reprezentacji Europy w meczu przeciwko Kanadzie. Po zakończeniu kariery zawodniczej działacz PZHL i sędzia hokejowy. Porucznik Wojska Polskiego. Został zmobilizowany 3 września 1939, a już 25 września dostał się do niewoli sowieckiej i wywieziony do Kozielska. 3 kwietnia 1940 zamordowany w Lasku Katyńskim.
Bocheński Roman Kazimierz – najlepszy polski pływak okresu międzywojennego, olimpijczyk z Berlina (1936). Był rewelacją sportu polskiego pod koniec lat dwudziestych. Mówiono o nim, że „zeuropeizował” tabele polskich rekordów pływackich. Niestety jego start olimpijski nastąpił już po szczytowym okresie sportowej kariery. W sierpniu 1939 roku Bocheński był uczestnikiem akademickich mistrzostw świata w Monaco. Kiedy zawody przerwano, przez Włochy, Jugosławię i Rumunię wracał do kraju. 2 września przekroczył granicę polsko-rumuńską w Zaleszczykach i od tamtej pory słuch o nim zaginął. Nie wiadomo nawet czy dotarł do swojej jednostki. Podobno widziano go pod Kowlem w ostatnich dniach września 1939. Potem mówiono, że zginął w Katyniu. Tymczasem jego nazwisko znalazło się już na londyńskiej liście jeńców Starobielska. Można przypuszczać, że Bocheński był w Starobielsku, ale czy został rozstrzelany wraz ze swymi towarzyszami niedoli w kwietniu lub maju 1940 w charkowskim gmachu NKWD, tego na pewno stwierdzić się nie da. Może już nigdy nie dowiemy się całej prawdy o śmierci polskiego olimpijczyka.

Klub Olimpijczyka działający przy Akademickim Liceum Ogólnokształcącym w Terespolu zabiega o pamięć o tych wydarzeniach sprzed 80 lat. W tym celu od 2009 r. organizowane są Powiatowe Katyńskie Biegi Przełajowe. Ceremoniał otwarcia imprezy jest zgodny z ceremoniałem olimpijskim; wnoszona jest flaga olimpijska, zapalany znicz olimpijski i czytany jest apel olimpijski. Zawody inaugurują obchody Powiatowych Dni Olimpijczyka. Przy dźwiękach werbli odbywa się przejmujący apel poległych, w czasie, którego wspominani są olimpijczycy zamordowani w Katyniu. Organizatorzy pamiętają również o Piotrze Nurowskim, prezesie PKOL, który zginął 10 maja 2010 r. w katastrofie lotniczej. Udawał się do Smoleńska, gdzie miał złożyć kwiaty na grobach zamordowanych olimpijczyków. Czcimy jego pamięć minutą ciszy. Biegom towarzyszy zawsze konkurs plastyczny na temat sportowego wydarzenia roku. Trasa biegów prowadzi przez las. Piękna sceneria budzącej się do życia przyrody i otoczenie sprawiają, że chce się biegać. W pierwszych biegach, w 2009 r. wystartowało 288 osób. Ale już rok, później, w 2010 r. – 437 zawodników, w 2011 r. – 416 osób. W 2012 r. gościem honorowym zawodów był olimpijczyk z Sydney (2000r.), dyskobol – Olgierd Stański. Zawody ukończyło 405 osób. W 2013 r. zawody ukończyło 345 osób, a gościem był olimpijczyk z Taipei na Tajwanie w 2009 r., brązowy medalista ME i MŚ w sztafecie 4×100 m – Grzegorz Kotowski. Rok 2014 był rekordowy z dwóch powodów: było bardzo zimno i padał momentami rzęsisty deszcz, a mimo to, na mecie pojawiło się aż 564 osoby. Gościem honorowym zawodów była trzykrotna olimpijka, lekkoatletka, Lidia Chojecka. W następnym roku gościliśmy brązową i srebrną medalistkę MP w Półmaratonie, Izabelę Trzaskalską, obecnie Paszkiewicz. Na mecie zameldowało się 465 osób. W 2016 r. gościliśmy Grażynę Rabsztyn, czołową płotkarkę świata lat 70 – tych, trzykrotną olimpijkę (1974, 1976, 1980), Halową ME (1974, 1975), trzykrotną rekordzistkę świata w biegu na 100 m przez płotki. 497 osób ukończyło biegi. W roku 2017 ponownie gościliśmy olimpijczyka z Sydney, Olgierda Stańskiego, a na mecie zameldowało się 378 osób. Rok 2018, to kolejna wizyta olimpijki, Lidii Chojeckiej, a linię mety osiągnęło 500 osób. W 2019 r. frekwencję zakłócił ogólnopolski strajk nauczycieli, mimo to, zawody ukończyło 300 osób. Rangę imprezy podnieśli olimpijczycy: łuczniczka – Iwona Marcinkiewicz (1996 r., Atlanta), kajakarz – Władysław Zieliński (brąz w Rzymie 1960 r.) i Kazimierz Czarnecki (brąz w Montrealu, w 1976 r.) w podnoszeniu ciężarów. Pięknie wpisaliśmy się w obchody 100-lecia PKOL. Nie odbyły się XII Katyńskie Powiatowe Biegi Przełajowe w dniu 7.04.2020 r. z powodu pandemii. Jednak organizatorzy mają nadzieję i pewność, że pobiegniemy jeszcze nie raz „po zdrowie, po marzenia i ku pamięci”.

Kategoria: Bez kategorii

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *