OLIMPIJCZYCY ZAMORDOWANI W KATYNIU
Kpt.Józef Baran-Bilewski (ur. 4 marca 1899 w Racławówce, w pow. rzeszowskim, zamordowany w kwietniu 1940 w Katyniu) – lekkoatleta, mistrz Polski w rzucie dyskiem i pchnięciu kulą, olimpijczyk, kapitan artylerii Wojska Polskiego. Był zawodnikiem Resovia Rzeszów, lwowskiego Klubu Sportowego Pogoń Lwów i AZS Poznań. Dwukrotnym mistrzem Polski w pchnięciu kulą (1922 i 1926) i w rzucie dyskiem (1926, 1927 i 1929) oraz szesnastokrotnym rekordzistą Polski w obu dyscyplinach. W 1928 uczestniczył w Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie. Zajął 18 miejsce (41.77 m) w rzucie dyskiem. Cztery lata później był kierownikiem polskiej grupy lekkoatletycznej na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles. W kierowanej przez niego grupie znalazło się dwoje mistrzów olimpijskich: Stanisława Walasiewicz i Janusz Kusociński. Po zakończeniu czynnej kariery sportowej rozpoczął pracę trenerską i sędziowską. Był działaczem Polskiego Związku Lekkiej Atletyki i Polskiego Związku Olimpijskiego. Publikował artykuły w „Przeglądzie Sportowym” i był współautorem podręczników sportowych. W czasie I wojny światowej (od marca 1917 do 2 listopada 1918) służył w Cesarskiej i Królewskiej Armii. Początkowo w 17 Pułku Piechoty, a następnie w 56 Pułku Artylerii Ciężkiej. W 1918 ukończył Szkołę Oficerów Rezerwy w Ołomuńcu i został przyjęty do wojska.W szeregach Pułku Piechoty Ziemi Rzeszowskiej wziął udział w obronie Lwowa. Po zakończeniu wojny z bolszewikami został przeniesiony do 6 Pułku Artylerii Ciężkiej we Lwowie. Od 1 sierpnia 1920 do 15 lutego 1921 ukończył II kurs zawodowy w Szkole Podchorążych Artylerii w Poznaniu, jednocześnie będąc instruktorem sportowym. Awansowany do stopnia podporucznika z dniem 1 marca 1921 r., pozostał w szkole. Po rozwiązaniu Szkoły Podchorążych Artylerii w grudniu 1921 i przeniesieniu jej kadry do nowo utworzonego Obozu Szkolnego Artylerii w Toruniu, pełnił tam również funkcję instruktora sportowego. W 1922 uzyskał maturę w Gimnazjum Klasycznym i Realnym w Toruniu i przeniesienie do 5 Pułku Artylerii Polowej we Lwowie na stanowisko dowódcy baterii. W 1924 pełnił służbę w Centrum Wyszkolenia Strzeleckiego Piechoty (Centralnej Szkole Strzelniczej). W latach 1925-1926 był słuchaczem kursu w Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportów w Poznaniu. Po ukończeniu kursu kierował wychowaniem fizycznym w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. W kwietniu 1928 został przeniesiony do kadry oficerów artylerii z równoczesnym przydziałem do Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów w Poznaniu na stanowisko dowódcy kompanii szermierczej. W następnym roku został przeniesiony do Warszawy, do nowo powstałego Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego. W instytucie pełnił służbę do 1939. 24 sierpnia 1939 zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym udał się do Włodzimierza Wołyńskiego. 20 września po agresji ZSRR w nieznanych okolicznościach dostał się do sowieckiej niewoli. Trafił do obozu przejściowego w Szepietówce, a stamtąd do obozu w Kozielsku. Zamordowany w lesie katyńskim. Figuruje na liście transportowej NKWD z 1 kwietnia 1940. ekshumowany i zidentyfikowany pod numerem 1856.Minister Obrony Narodowej decyzją Nr 439/MON z dnia 5 października 2007 mianował go pośmiertnie do stopnia majora. Awans ogłoszony został 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Ppor.Marian Spoida (ur. 4 stycznia 1901 w Poznaniu, zm. 16 kwietnia 1940 w Katyniu), piłkarz, pomocnik i trener piłkarski. Długoletni zawodnik poznańskiej Warty. Olimpijczyk. Pracował jako urzędnik bankowy. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim i wojnie polsko-bolszewickiej. Piłkarzem Warty był w latach 1916-1929. Z klubem tym brał udział w finałach mistrzostw Polski, a w 1929 został mistrzem kraju. W reprezentacji debiutował w 3 września 1922 w meczu z Rumunią, ostatni raz zagrał w 1928. Brał udział w igrzyskach olimpijskich w Paryżu. Łącznie w biało-czerwonych barwach rozegrał 14 oficjalnych spotkań. Po zakończeniu kariery piłkarskiej został trenerem. Krótko prowadził kluby w rodzinnym mieście (w tym Wartę). Od 1931 był zatrudniony w PZPN, gdzie pracował m.in. jako asystent selekcjonera Józefa Kałuży. W jednym meczu – przegranym 1:2 z Łotwą – samodzielnie poprowadził kadrę. Spotkanie z Łotyszami było jednym z dwóch meczów polskiej reprezentacji rozgrywanych tego dnia (25 września 1938). W drugim drużyna prowadzona przez Kałużę zremisowała z Jugosławią. Brał udział w kampanii wrześniowej i dostał się do radzieckiej niewoli. Został rozstrzelany w Lesie Katyńskim.
Ppor. Stanisław Urban (ur. 13 września 1907 w Warszawie, zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – wioślarz, medalista olimpijski. Dwukrotnie startował w igrzyskach olimpijskich. W Amsterdamie 1928 płynął w składzie ósemki, która zajęła 4 miejsce. W Los Angeles 1932 zdobył brązowy medal w wyścigu czwórek ze sternikiem (wraz z nim osadę tworzyli Jerzy Braun, Edward Kobyliński, Janusz Ślązak i sternik Jerzy Skolimowski).Startował w mistrzostwach Europy w Budapeszcie w 1933. Był mistrzem Polski w czwórkach ze sternikiem w 1933 i wicemistrzem w tej konkurencji w 1930. Czterokrotnie zdobywał też brązowe medale mistrzostw Polski w ósemkach (1930, 1931), czwórkach bez sternika (1929) i dwójkach ze sternikiem (1931).Był także czołowym rugbystą AZS Warszawa w latach 1928-1930.Walczył w kampanii wrześniowej w stopniu podporucznika rezerwy. Wzięty do niewoli radzieckiej, osadzony w obozie w Kozielsku, został zamordowany najprawdopodobniej w Katyniu.
Aleksander Marek Kowalski (ur. 7 października 1902 w Warszawie, zm. 3 kwietnia 1940 w Lasku Katyńskim) – polski hokeista. Absolwent Wydziału Bankowego Szkoły Głównej Handlowej. Obrońca. Reprezentant AZS Warszawa, z którym zdobył 5 tytułów mistrza Polski. W reprezentacji Polski wystąpił 31 razy strzelając 6 bramek. Dwukrotnie wystąpił na Igrzyskach Olimpijskich w St. Moritz (1928) i Lake Placid (1932). Reprezentant Polski w czterech turniejach o mistrzostwo Europy (w 1928 drugie miejsce) oraz dwóch o mistrzostwo świata. Zdobywca tytułu akademickiego mistrza świata w 1928. W 1930 wraz z Józefem Stogowskim i Tadeuszem Adamowskim zagrał w reprezentacji Europy w meczu przeciwko Kanadzie. Po zakończeniu kariery zawodniczej działacz PZHL i sędzia hokejowy. Porucznik Wojska Polskiego. 3 września 1939 został zmobilizowany, 25 września dostał się do niewoli sowieckiej i wywieziony do Kozielska. 3 kwietnia 1940 zamordowany w Lasku Katyńskim. Zidentyfikowany pod numerem 2129.
Franciszek Brożek ( ur. 29 sierpnia 1890 w Krakowie, zm. w 1940 w Charkowie), polski oficer, podpułkownik, członek i współzałożyciel Towarzystwa Sportowego „Wisła” Kraków. Uczestniczył w walkach I wojny światowej w armii Austro -Węgier. Od 1919 służył w Wojsku Polskim. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej, a następnie polsko-bolszewickiej. Otrzymał za nią order Virtuti Militari. Bramkarz pierwszej drużyny piłkarskiej Wisły Kraków do 1910 roku. Reprezentant Polski w Igrzyskach Olimpijskich w 1924 (Paryż) w strzelectwie sportowym. W okresie międzywojennym awansował do stopnia podpułkownika. Wziął udział w kampanii wrześniowej w oddziale KOP. Był potem więźniem Starobielska, zamordowany przez NKWD na wiosnę 1940 roku w Charkowie. Minister Obrony Narodowej decyzją Nr 439/MON z dnia 5 października 2007 mianował go pośmiertnie do stopnia pułkownika. Awans został ogłoszony w dniu 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Zdzisław Dziadulski (ur. 5 grudnia 1896 r. w Krakowie, zm. zamordowany w 1940 Charkowie) – żołnierz, jeździec, olimpijczyk z Paryża 1924. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, podczas której za czyny bojowe został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderem Virtuti Militari i czterokrotnie Krzyżem Walecznych.
Służył w 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. Na igrzyskach olimpijskich w 1924 roku startował w konkursach skoków przez przeszkody zarówno indywidualnie gdzie zajął 28 miejsce jak i w drużynie zajmując wraz z kolegami 6 miejsce.
Na igrzyskach olimpijskich w 1928 roku był rezerwowym zawodnikiem w konkursie drużynowym. Został zamordowany w 1940 r. w gmachu NKWD w Charkowie. Jego nazwisko figuruje na liście jeńców obozu w Starobielsku.
Zdzisław Szczęsny Kawecki herbu Gozdawa (ur. 21 maja 1902 w Husiatynie, syn Stanisława – zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, srebrny medalista olimpijski w jeździectwie. Urodził się w rodzinie ziemiańskiej. Uczęszczał do gimnazjów w Husiatynie, Wiedniu i Kołomyi. Świadectwo dojrzałości uzyskał w 1921 w Stanisławowie. Od 1918 był w POW, a od czerwca 1919 do śmierci w Wojsku Polskim. Służył kolejno w: 18 Pułku Ułanów, 26 Pułku Ułanów (szwadron KOP), 10 Pułku Strzelców Konnych, Centrum Wyszkolenia Kawalerii (był instruktorem jazdy konnej) i w 7 Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich. Od lat dwudziestych był cenionym jeźdźcem. Wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie 1936 we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego, gdzie indywidualnie zajął 18 miejsce, a w drużynie zdobył srebrny medal (wraz z Sewerynem Kuleszą i Henrykiem Leliwą -Roycewiczem). Ukończył WKKW pomimo złamania dwóch żeber podczas krosu. Startował na koniu „Bambino”. W kampanii wrześniowej walczył w składzie Wielkopolskiej Brygady Kawalerii w stopniu rotmistrza. Wzięty do niewoli radzieckiej został zamordowany w Katyniu. Decyzją z dnia 5 października 2007 mianowany pośmiertnie do stopnia majora. Awans został ogłoszony w dniu 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Bocheński Roman Kazimierz (1910-1940) -technik budowlany, najlepszy polski pływak okresu międzywojennego, jeniec Starobielska (?), olimpijczyk z Berlina (1936). Urodzony 12 maja 1910 w Gliniance, pow. Mińsk Mazowiecki, syn Romana (pisarz gminny) i Heleny ze Smykiewiczów. Ukończył Wydział Drogowo-Budowlany Państwowej Średniej Szkoły Technicznej Kolejowej w Warszawie otrzymując tytuł technika drogowo – budowlanego (1928). Jesienią tegoż roku wyjechał do Gandawy, gdzie rozpoczął studia w Wyższej Szkole Nauk Handlowych i Konsularnych, których jednak nie ukończył (brak funduszów). Po powrocie do Warszawy (1931) pracował jako urzędnik, dorywczo zajmując się dziennikarstwem sportowym (prowadził dział pływania w tygodniku „Sport Wodny”). Karierę sportową zrobił w iście amerykańskim stylu i tempie, stając się rewelacją sportu polskiego pod koniec lat dwudziestych. Niemały wpływ na błyskawiczne postępy i rewelacyjne wyniki (bliskie rekordom Europy i najlepszym wynikom świata) miał fakt przejścia Bocheńskiego na całoroczny trening na krytym basenie w Ghent Swimming Club. Jego najbardziej znaczący wynik na 100 m styl. dow. – 1.00,4 min. (ustanowiony w Gandawie 11 listopada 1930) przetrwał w historii polskich rekordów… 20 lat. Najlepszy pływak okresu międzywojennego był 17-krotnym mistrzem Polski, w tym 11-krotnym w stylu dowolnym na indywidualnych dystansach od 100 m (1929, 1931, 1933-1935, 1937, 1939), 200 m (1931, 1933, 1935) do 400 m (1931) oraz w sztafetach 5×50 m dow. (1929), 4×200 m dow. (1929, 1931, 1932) i 4×100 m zm. (1931, 1932); 18-krotny rekordzista Polski (basen 25 m): 50 m dow. – 28,6 (1930 Brugge), 27,4 (10.08.1931 Warszawa); 100 m dow. – 1.08,8 (03.08.1929 Warszawa), 1.06,8 (25.08.1929 Warszawa), 1.05,0 (1929 Gandawa), 1.04,6 (1929 Gandawa), 1.03,6 (30.10.1929 Bruksela), 1.01,8 (1930 Brugge), 1.00,4 (11.11.1930 Gandawa); 200 m dow. – 2.34,4 (10.08.1929 Kraków), 2.29,8 (09.1929 Bruksela), 2.26,8 (06.1930 Bruksela), 2.24,8 (10.1930 Brugge), 2.20,6 (9.07.1932 Warszawa); 400 m dow. – 5.36,0 (17.08.1929 Warszawa), 5.32,6 (25.08.1929 Warszawa), 5.31,0 (08.1930 Warszawa), 5.17,0 (16.11.1930 Gandawa). Wielokrotnie występował w reprezentacji narodowej (także w piłce wodnej) należąc do stołecznych klubów: AZS (1928-1932, 1936-1939) i Delfin (1933-1935). Mówiono o nim ,że „zeuropeizował” tabele polskich rekordów pływackich. Niestety jego start olimpijski nastąpił już po szczytowym okresie sportowej kariery. W sierpniu 1939 roku Bocheński był uczestnikiem akademickich mistrzostw świata w Monaco. Kiedy zawody przerwano, przez Włochy, Jugosławię i Rumunię wracał do kraju. O wybuchu wojny dowiedział się w Bukareszcie. 2 września przekroczył granicę polsko-rumuńską w Zaleszczykach i od tamtej pory słuch o nim zaginął. Nie wiadomo nawet czy jako ppor. rez. piech. dotarł do swojej jednostki i czy odnalazł 13 pp. z Pułtuska, gdzie w wypadku wojny miał być jednym z dowódców plutonu ckm. Podobno widziano go pod Kowlem w ostatnich dniach września 1939. Potem mówiono, że zginął w Katyniu. Tymczasem jego nazwisko znalazło się już na londyńskiej liście jeńców Starobielska. Figuruje ono także w książce J. Tucholskiego „Mord w Katyniu”, ale nie ma go na drukowanych w tej samej książce cyrylicą sowieckich listach starobielskich. Można przypuszczać, że Bocheński był w Starobielsku, ale czy został rozstrzelany wraz ze swymi towarzyszami niedoli w kwietniu lub maju 1940 w charkowskim gmachu NKWD, tego na pewno stwierdzić się nie da (stąd nazwisko najlepszego polskiego pływaka nie znalazło się w wydawnictwie Ośrodka KARTA pt. Rozstrzelani w Charkowie, gdzie znajduje się alfabetyczny spis 3739 jeńców polskich ze Starobielska rozstrzelanych w kwietniu – maju 1940). Może dopiero listy wywozowe NKWD ze Starobielska (jeszcze ich nie ujawniono) wyjaśnią tę sprawę. A może już nigdy nie dowiemy się całej prawdy o śmierci polskiego olimpijczyka.